ปอเทือง ปุ๋ยพืชสด ฟื้นดิน เพิ่มผลผลิตหลังเกี่ยวข้าว
หลายคนคงเคยได้ยินชื่อ “ปอเทือง” กันมาบ้าง บางคนอาจเห็นดอกสีเหลืองบานสะพรั่งเต็มทุ่ง แล้วสงสัยว่ามันมีดีอะไร จริง ๆ แล้วปอเทืองไม่ได้มีแค่ความสวย แต่ยังเป็น ปุ๋ยพืชสด ชั้นยอดที่กรมพัฒนาที่ดินส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกกันมานาน เพราะช่วยปรับปรุงดิน เพิ่มธาตุอาหาร และยังลดต้นทุนปุ๋ยเคมีได้มาก
ในบทความนี้ ผมจะเล่าให้ฟังถึง ประโยชน์ของปอเทือง วิธีปลูก การดูแล เก็บเกี่ยว รวมถึงเคล็ดลับจากประสบการณ์จริง ที่เหมาะสำหรับเกษตรกร เจ้าของสวน หรือใครที่อยากทำเกษตรแบบยั่งยืน
ประโยชน์ของปอเทือง
1. ปุ๋ยพืชสดบำรุงดิน
ปอเทืองเป็นพืชตระกูลถั่วที่ช่วยเพิ่มไนโตรเจนให้กับดิน เมื่อไถกลบลงดินจะทำให้โครงสร้างดินร่วนซุย มีอินทรียวัตถุสูง
2. พืชคลุมดิน
ปลูกปอเทืองช่วยป้องกันหน้าดินพังทลายจากฝน และรักษาความชุ่มชื้นของดิน
3. อาหารสัตว์
ลำต้นสดใช้เลี้ยงโค กระบือ หรือแม้แต่หมูได้ ในระยะออกดอกให้ผลผลิตน้ำหนักสดราว 2.5–3 ตัน/ไร่
4. อาหารคน
ดอกและใบปอเทืองสามารถนำมารับประทานได้ ทั้งกินสด ลวกจิ้มน้ำพริก หรือทำแกงเลียง แกงอ่อม
5. วัตถุดิบอุตสาหกรรม
- ลำต้นใช้ทำกระดาษ
- เปลือกให้เส้นใยเหนียว ใช้ทำเชือก ด้าย อวน
6. สร้างรายได้เสริม
หากปลูกเพื่อเก็บเมล็ดพันธุ์ สามารถขายให้กับสถานีพัฒนาที่ดินได้ ราคาประมาณ 16–20 บาท/กิโลกรัม ขึ้นอยู่กับคุณภาพ
ฤดูที่เหมาะสมในการปลูกปอเทือง
- ฤดูหนาว หลังเก็บเกี่ยวข้าว (พฤศจิกายน–ธันวาคม)
- ฤดูฝน ช่วงสิงหาคม–ตุลาคม
สองช่วงนี้ดินจะมีความชื้นพอเหมาะ ทำให้ปอเทืองงอกง่าย โตเร็ว และได้ผลผลิตดี
วิธีปลูกปอเทือง
1. การปลูกหลังเกี่ยวข้าว
- หว่านเมล็ดปอเทืองลงในแปลงที่เพิ่งเกี่ยวข้าวเสร็จ
- ใช้ความชื้นที่ยังเหลือในดินช่วยให้งอก ไม่จำเป็นต้องรดน้ำเพิ่ม
2. การปลูกในต้นฤดูฝน
- เหมาะทำเพื่อไถกลบเป็นปุ๋ยพืชสด
- ควรปลูกก่อนพืชหลัก (เช่น ข้าว ถั่ว ข้าวโพด) ประมาณ 2 เดือน
- ไถกลบตอนที่ปอเทืองออกดอก อายุ 50–60 วัน หลังงอก
3. วิธีการปลูก
- ปลูกแบบหว่าน: ใช้เมล็ด 3–5 กก./ไร่ อาจใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยสูตร 15-15-15 ประมาณ 20 กก./ไร่ แล้วไถกลบตื้น ๆ
- ปลูกแบบโรยแถว: ระยะห่างแถว 60–100 ซม.
- ปลูกเป็นหลุม: ระยะ 50×100 ซม.
การดูแลปอเทือง
- การให้น้ำ โดยทั่วไปไม่ต้องให้น้ำเพิ่ม เพราะดินหลังเกี่ยวข้าวและฤดูฝนมีความชื้นเพียงพอ
- การใส่ปุ๋ย หากต้องการบำรุงเพิ่ม ใช้ปุ๋ยคอกผสมร่วมด้วย แต่หลายพื้นที่ปลูกโดยไม่ใส่ปุ๋ยเคมีก็ได้ เพราะปอเทืองปรับตัวเก่ง
- การจัดการระยะยาว หากปลูกปอเทืองซ้ำในพื้นที่เดียวติดต่อกัน 5 ปี ควรเว้น 1 ปี เพื่อให้ธาตุอาหารในดินสมดุล ไม่เกิดการสะสมไนโตรเจนเกินไป
การเก็บเกี่ยวและการใช้ประโยชน์
- ไถกลบ: ทำตอนปอเทืองออกดอก อายุ 50–60 วัน
- เก็บเมล็ดพันธุ์: อายุ 120–150 วัน
- ใช้เลี้ยงสัตว์: ตัดช่วงออกดอก ได้ผลผลิตสด 2.5–3 ตัน/ไร่
- ประกอบอาหาร: เก็บดอกและใบอ่อนมาทำเมนูพื้นบ้าน เช่น ต้มยำ แกงเลียง
ประสบการณ์จากเกษตรกร
ผอ. ภิญโญ เคยให้คำแนะนำว่า หากปลูกปอเทืองอย่างต่อเนื่อง 4–5 ปี จะช่วยให้ข้าวหรือพืชที่ปลูกต่อมาให้ผลผลิตดีขึ้น ลดการใช้ปุ๋ยเคมีได้เกินครึ่ง แต่ควรเว้น 1 ปีหลังครบ 5 ปี เพื่อพักดิน
Q&A เกี่ยวกับปอเทือง
ปอเทืองต้องรดน้ำไหม?
ไม่จำเป็น ส่วนใหญ่ใช้ความชื้นที่เหลือจากการเกี่ยวข้าวหรือฝนตามฤดูกาลก็เพียงพอ
ปอเทืองปลูกกี่วันถึงไถกลบได้?
ประมาณ 50–60 วันหลังงอก หรือช่วงที่เริ่มออกดอก
ถ้าอยากเก็บเมล็ดพันธุ์ ต้องรอนานแค่ไหน?
120–150 วันหลังงอก ก็สามารถเก็บฝักเพื่อขายหรือเก็บไว้ปลูกต่อได้
ปลูกปอเทืองต่อเนื่องได้ไหม?
ได้ แต่ควรเว้นทุก 5 ปี สัก 1 ปี เพื่อรักษาสมดุลธาตุอาหารในดิน
ปลูกปอเทืองแล้วช่วยลดต้นทุนจริงหรือไม่?
จริง เพราะช่วยเติมไนโตรเจนในดิน ทำให้ใช้ปุ๋ยเคมีน้อยลง บางพื้นที่ลดได้ถึงครึ่งหนึ่งเลยทีเดียว
สรุป
ปอเทืองเป็นพืชที่คุ้มค่ามากสำหรับเกษตรกร เพราะปลูกง่าย ใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย ทั้งบำรุงดิน ลดต้นทุนปุ๋ย เป็นอาหารสัตว์ อาหารคน ไปจนถึงวัตถุดิบในอุตสาหกรรม ใครที่ทำเกษตรหลังเกี่ยวข้าวหรือในช่วงต้นฤดูฝน ลองหันมาปลูกปอเทืองดูครับ รับรองว่าผลผลิตพืชหลักในปีถัดไปจะดีขึ้นแน่นอน
ถ้าคุณกำลังมองหา รั้วตาข่ายเกษตรคุณภาพดี สำหรับป้องกันพื้นที่เพาะปลูกและสัตว์เลี้ยง ลองดูสินค้าได้ที่ Kasetphan.com หรือทักมาสอบถามเราได้เลย ยินดีให้คำปรึกษาครับ
